پژوهش حاضر در صدد بررسی و مقایسهی ساخت مجهول در کردی و فارسی است و سعی در ترسیم ساخت های مجهول در دو زبان بر اساس دستور ساختمدار بنیادی دارد و همچنین در صدد تحلیل علل رده شناسانه در تحول متفاوت مجهول در دو زبان با توجه به ریشهی مشترک آنهاست. یکی از مشکلات اساسی فراسوی مسئله-ی مجهول توجه صرف به جنبه های صوری و نادیده گرفتن جنبه های شناختی و نقش مدارانهی زبان است. در این تحقیق برای بررسی مجهول در دو زبان ما اولویت را به صورت و مکانیسم های صوری مطرح شده در دستور زایشی نداده ایم، بلکه نقش و جنبه های معنایی مسائل مربوط به مجهول را در نظر گرفته ایم و نشان داده ایم که اصلی ترین شاخصهی ساخت مجهول مربوط به بخش معنایی آن است.در تحلیل مجهول درکردی و فارسی، سعی بر کشف و تبیین خصوصیات بوده و در صدد غالب کردن تعمیم های افراطی بر نیامده ایم. ما در این پژوهش نشان دادیم که کردی برای نشان دادن مجهول در واقع از دو ساخت (وند yâ و همکرد bu) و زبان فارسی از یک ساخت (شدن) استفاده می کنند. ما در این پژوهش نشان دادیم که (yâ) و (شدن) به عنوان پسوند و همکرد مجهولی فقط مختص ساخت مجهول نیستند، بلکه می توانند در هر ساختی که قمر کنشگر آن تنزل یافته باشد (مجهول) و یا حذف شده باشد (ناگذرا) نیز ظاهر شوند. همچنین با توجه به تطور تاریخی دو زبان، غلبهی انگیزهی صرفه جویی را در ساخت مجهولی در دو زبان نشان دادیم