| چکیده : | بررسی عناصر تشکیل دهنده ی جمله بخش مهمی از مطالعات زبانی را به خود اختصاص داده است و فعل به عنوان اصلی ترین عنصر نقش محوری را در این راستا دارا می باشد. در دستورهای سنتی جمله را به دو بخش نهاد و گزاره تقسیم می کردند. فعل جزئی از گزاره بود و از لحاظ ارزش سلسله مراتبی به اندازه ی فاعل مهم نبود. از منظر رویکردهای جدید از قبیل، دستور وابستگی و نظریه ی ظرفیت فعل ارزش بیشتری نسبت به سایر اجزاء دارد. در دستور وابستگی فعل در نقش هسته و دیگر اجزاء در جمله نقش وابسته ها را دارا هستند. ساختار جمله بر اساس روابط وابستگی میان این عناصر شکل می-گیرد و افعال بر اساس نوع و تعداد وابسته های همراه آن ها تقسیم می شوند. ظرفیت افعال در شرایط مختلف معنایی و نحوی به وسیله ی فرایندهای مشخص و متناسب تغییر می کنند. در این پژوهش به بررسی ظرفیت فعل و شیوه های تغییر آن در زبان کردی (گویش سورانی) از دیدگاه دستور وابستگی و نظریه ی ظرفیت پرداختیم. افعال و داده های مورد بررسی از گفتار گویشوران عادی و متون مکتوب معاصر گرفته شده اند. ابتدا فعل به عنوان هسته از جنبه های گوناگون مورد بررسی قرار گرفت. سپس، به توضیح وابسته های نحوی افعال پرداختیم و آن ها را بر اساس دستور وابستگی در دو طبقه ی متمم ها و افزوده ها قرار دادیم. در ادامه، افعال را از لحاظ ظرفیت در سه گروه اصلی قرار دادیم و نمونه های از افعال یک ظرفیتی، دو ظرفیتی و سه ظرفیتی بر اساس تعداد و نوع متمم ها در جمله ارائه شدند. در بخش پایانی فرایندهای تغییر ظرفیت تحت عنوان فرایندهای افزایش ظرفیت، فرایندهای کاهش ظرفیت و فرایندهای تغییر نوع متمم مورد بررسی قرار گرفتند.. نهایتا ، طبق بررسی های انجام شده، مشخص شد، دیدگاه ها، مفاهیم و طبقه بندی های موجود در دستور وابستگی بر روی داده های زبان کردی اعمال می شوند و در نظر گرفتن جمله ها و اجزای آن ها از این منظر می تواند در مطالعات زبانی روش مؤثری باشد. کلید واژه ها: دستور وابستگی، زبان کردی، نظریه ی ظرفیت، تغییر ظرفیت، فعل، هسته، وابسته
Surveying the elements of a sentence assigned an important part of language studies to itself and the verb as the basic element plays a private role. In traditional views, they divided sentences into two parts as subject and predicate. Verb belonged to predicate and it was not as important as subject hierarchically. From the viewpoint of new approaches such as Dependency grammar and valence theory verb was more valuable than other elements. In dependency grammar verb has the role of Head and other elements are its dependents in a sentence. The structure of a sentence is formed according to the dependency relations among these elements and verbs are divided according to the type and the number of the dependents that accompany them in the sentence. The valence of the verbs can be changed in different syntactic and semantic conditions by various appropriate operations. In this research we studied verb valence and how it is changed in Kurdish language (Sorani dialect) from dependency grammar and valence theory approach. The verbs and the data are used in this research have been taken from the speech of normal native speakers and modern written texts. At first verb was studied as head in different aspects. Then, we explained syntactic dependents of the verbs and we place them into two categories as complements and adjuncts according to dependency grammar. In continuation, we place verbs into three main groups with a view to valence and some examples of monovalent, bivalent and trivalent verbs were presented according to the number and the type of their complements. At the last part valence change operations were studied under the titles of valence increasing operation, valence decreasing operation and operations which change the type of complement. Finally, according to some studies, it was investigated that the viewpoints, concepts and categorizations in the dependency grammar and valence theory are applicable on Kurdish data and concidering the sentences and their elements from this aspect can be an effective method in language studies. Key words: Dependency grammar, Kurdish language, Valence theory, Valence change, Verb, Head, Dependent |
ظرفیت فعل و شیوه های تغییر آن در زبان کردی (سورانی) (پایان نامه) (1392) / قدمی ، کوروش، نویسنده 